Vandaag is het misschien wel de belangrijkste dag voor de Schotten in 307 jaar. Zij kunnen stemmen of ze onafhankelijk worden van de rest van Groot-Brittannië. Wat het ook zal worden, ongeacht de uitkomst zal het voor een ingrijpende verandering gaan zorgen in het land. Ook als Schotland No gaat stemmen. Het land is volgens de polls precies verdeeld in de helft vóór onafhankelijkheid en de helft tegen. Echtparen, broers, voetbalmaten, de een stemt Yes en de ander No. Daarom sprak ik met Susan en Kirsty. Beide zijn jong, studentes en zijn geboren en getogen in Edinburgh. Dezelfde achtergrond, maar de een stemt voor de onafhankelijk, terwijl de ander tegen gaat stemmen.

William Wallace, Nessie, Groundskeeper Willie, de loch en glens. Het Yes-kamp haalt alle Schotse iconen van stal om mensen te laten zien dat Schotland toch echt wel op z’n eigen benen kan gaan staan. Ze laten vooral zien dat je trots moet zijn om Schot te zijn. Aan de kant van No is het een stuk rustiger. Er worden geen voorbeelden van Britishness aangedragen. Het is vooral angst zaaien en met doemscenario’s aankomen, mocht Schotland daadwerkelijk voor Yes stemmen. Het is een ontzettend negatieve campagne tot nu toe en dat lijkt zich nu tegen het No-kamp te gaan keren.

Dat de focus van het No-kamp niet op het positieve van Groot-Brittannië wordt gericht vindt Kirsty (21) zonde. Voor haar is het juist de typische Britishness doorslaggevend om No te gaan stemmen. Ze is geen typisch unionist, zoals het Yes-kamp ze graag neerzet. Eigenlijk is ze, als je de clichés volgt, typisch iemand die Yes zou stemmen, want ze is jong, woont in de grote stad en heeft niets met de Tories. Maar dat doet ze niet. “Een halfjaar geleden dacht ik nog dat ik Yes zou stemmen, maar dat is nu omgedraaid. Ik vind Groot-Brittannië eigenlijk een heel mooi principe. Ik voel mij dan ook een Schotse Brit of een Britse Schot. Ik zou het erg vinden om mijn Britse identiteit kwijt te raken. Ik merk dat ik er toch wel aan gehecht ben.”

Dat Schotland voor Yes zou stemmen was tot voor kort ondenkbaar. Maar de voorsprong van 22% is als sneeuw voor de zon verdwenen. Volgens Yes-stemmer Susan (23) mede dankzij beide campagnes. “Vanaf het begin af aan heeft Yes ingezet op positiviteit. Op de kansen en mogelijkheden die er zijn voor een onafhankelijk Schotland in plaats van allerlei bangmakerij. Dat heeft zijn vruchten afgeworpen. Langzaamaan is Yes in de polls dichter bij No gekropen en nu is het echt 50/50. Bij No hebben ze te laat ingezien dat al die negativiteit in hun campagne een averechts effect had, maar toen ze het eenmaal doorhadden was het te laat om dat nog om te draaien. Een typisch geval van zichzelf in de voet schieten.”

Kirsty had ook liever gezien dat de No-campagne, die wel de positieve naam “BetterTogether” heeft, zich wat meer had gericht op het goede aan Groot-Brittannië. “Op Twitter heb je een account dat ‘British Problems’ heet en de dingen die daar gepost worden, vind ik erg op mezelf van toepassing. Pas nu met het Indyref merk ik hoezeer ik mijzelf, naast Schot, ook Brits voel. Zelf vind ik het jammer dat het No-kamp bijvoorbeeld geen compilatie heeft gemaakt van alle dingen die we als Groot-Brittannië samen hebben gedaan. De Olympische spelen bijvoorbeeld. Toen was bijna iedereen trots om Brit te zijn. Nu lijkt het ‘Brits zijn’ soms wel eens scheldwoord als je de campagne moet geloven.”

Veel Yes-voters worden door het No-kamp “Cybernats” (Nationalisten op internet die voor Yes stemmen) genoemd. Volgens hen zijn de Cybernats vooral anti-Engels in plaats van pro-Schots. Susan is het daar totaal niet mee eens. “Dat de Yes-voters worden neergezet als anti-Engels, maakt mij echt kwaad. Het is een soort framing van de media om ons als een soort William Wallaces neer te zetten die alleen maar een onafhankelijk Schotland willen om van “onderdrukker” Engeland af te zijn. Maar dat klopt zeker niet. Mijn oma is zelfs Engels. Wel heb ik een afkeer van de Tories. Zij zijn dan ook een van de belangrijkste redenen om Yes te stemmen. Als we er een rotzooi van maken, dan liever door politici die wij zelf hebben gekozen in plaats van die Tories in Londen.”

Indyref for Dummies

 Wat is het Indyref precies? Eigenlijk is het heel simpel. Vandaag mag iedereen in Schotland die zich geregistreerd heeft, meedoen aan het referendum over de onafhankelijkheid van Schotland. Je gaat naar een kiesbureau en krijgt een formulier met daarop maar één vraag: “Should Scotland be an independent country?” Dan kun je het vakje YES of NO aankruisen. Kiest de meerderheid YES, dan maakt Schotland geen lid meer uit van het Verenigd Koninkrijk en als de meerderheid voor NO kiest, dan uiteraard wel. Een overzichtelijker referendum is er zelden geweest.

Tijdlijn van Schotland

843 – Kenneth McAlpin zorgt voor een verbond tussen de Picten en de Schotten en is heerser van het noordelijke gedeelte van Groot-Brittannië. Volgens veel historici het begin van Schotland.

1237 – De Engelse koning Henry III en de Schotse koning Alexander I tekenen het “Verdrag van York”. Hierin wordt de grens tussen Schotland en Engeland vastgelegd. Op een paar minimale verschuivingen na, is die nog altijd intact en daarmee een van de oudste grenzen ter wereld.

1297 – William Wallace en Andrew de Moravia verslaan de Engelsen tijdens de “Slag bij Stirling”

1304 – Schotland is weer helemaal onderworpen aan de Engelsen

1314 – Robert the Bruce verslaat de Engelsen onder leiding van Edward II bij Bannockburn en Schotland is weer onafhankelijk

1328 – Engeland en Schotland tekenen het “Verdrag van Northampton” waarin de Engelsen erkennen dat Schotland een onafhankelijk land is

1603 – James III, de Schotse koning, wordt door troonopvolging ook de koning van Engeland en Ierland. De Union of the Crowns wordt dit genoemd. Alle drie de landen blijven wel onafhankelijk

1707 – Engeland en Schotland worden samengevoegd en worden Groot-Brittannië. Wales, dat al langer onderdeel was van Engeland, hoort daar ook bij. Schotland is niet langer onafhankelijk

1999 – Schotland krijgt een eigen parlement met beperkte bevoegdheden

2011 – De SNP pakt de absolute meerderheid en gaat alleen regeren. Zij sturen aan op een referendum voor onafhankelijkheid

2012 – De Schotse premier Salmond en David Cameron komen overeen dat er in 2014 een referendum komt

2014 – De Schotten kiezen op 18 september of ze onafhankelijk worden of niet