Beste Joris,

18 september stond op mijn kalender gemarkeerd. Het referendum voor onafhankelijkheid was zonder twijfel de belangrijkste beslissing die de Schotten moesten maken sinds 1707 (toen de unie tussen Schotland en Engeland tot stand kwam), dus niemand die ook maar iets met Schotland heeft kon er omheen. Ik heb een poging gedaan mij in het debat te verdiepen, maar in de discussie over een muntunie, beschikking over gasvelden, onderwijs, EU- en NAVO-lidmaatschap etc. is het mij niet gelukt een overtuigend oordeel te vormen. Ik geef het de Schotten te doen. Ik hoopte ergens – zo bemerkte ik bij mezelf – dat het een “Yes” zou worden, maar die voorkeur kan ik niet echt onderbouwen.

Wat had Indyref kunnen betekenen voor het Schotse voetbal? Schotland bestaat in de voetbalwereld natuurlijk al als apart land, maar een “Yes” kon alsnog gevolgen hebben. Schotland gaat al sinds de 19^e eeuw gebukt onder de aanzuigende werking van de Engelse competities. Zou dat zijn beperkt wanneer Schotland en Engeland ook buiten het voetbal twee aparte landen waren geworden? Een onafhankelijk Schotland was niet meteen lid zijn van de EU geworden. Had dat betekend dat de Engelse clubs hogere salarissen hadden moeten betalen aan spelers met een Schots paspoort? Voor clubs in de Premier League was dit natuurlijk geen probleem, maar ook de Engelse lower leagues trekken de Schotse clubs leeg. Wellicht was dit beperkter geworden, zij het dan tijdelijk.

Maar het “No” heeft nu misschien nog wel grotere gevolgen. De FIFA zou er niet rouwig om zijn om de vier landen van het Verenigde Koninkrijk terug te brengen tot één nationaal team. Het aandeel van Europa in stemrondes, waar de bonden over het algemeen minder eenvoudig zijn om te kopen, zou daarmee kleiner worden. Nog belangrijker is dat de FIFA de macht kan grijpen in de IFAB, het orgaan dat gaat over de internationale spelregels van het voetbal. Dit orgaan stamt uit de 19^e eeuw en bestaat – naast de FIFA –  uit de bonden van Engeland, Schotland, Wales en Noord-Ierland. Wanneer het spelregelwijzigingen aangaat hebben op dit moment de bonden van Wales en Noord-Ierland gezamenlijk een grotere vinger in de pap dan de Wereldvoetbalbond. Een fusie van de vier Britse landen zou aan deze situatie een einde maken. Zal Blatter het Schotse “No” aangrijpen om de Schotse onafhankelijkheid in de voetbalwereld ter discussie te stellen?

Wat betreft Hibernian, jij had er vooraf blijkbaar meer vertrouwen in dan ik, want ik hield voor dit seizoen geen enkele rekening met een titelstrijd. Er zit iets goed fouts ergens in deze club, want we maken momenteel de slechtste periode door uit de lange clubgeschiedenis. Hibernian stond vorige zaterdag even virtueel laatste, nadat dat Cowdenbeath twee keer kort achter elkaar had gescoord. Er zaten meer dan 11.000 mensen op de tribune (terwijl de prijzen voor de seizoenskaarten gelijk zijn gebleven met vorig jaar). Dat is het tienvoudige van wat er komt bij – pakweg – Livingston. Dat maakt het des te meer een schande we even tegen die plaats aanschuurden. De huidige generatie Hibernian-fans had het niet slechter kunnen treffen.

Ik geloof niet dat Hibs een grotere hekel heeft aan Hearts dan andersom. De afkeer tegen de Old Firm blijft niet beperkt tot Tynecastle, maar bestaat in het gehele Schotse voetbal. Schotland is absoluut uniek wat betreft het gigantische gat tussen de top-twee en de rest. De beste verklaring voor die situatie lijkt mij het bestaan van de sektarische tegenstelling tussen protestants en katholiek. In de meeste landen identificeren mensen zich met een club omdat die staat voor de stad of streek waar ze vandaan komen. Regionale diversiteit is doorgaans groot, waardoor een veelvoud aan clubs een aanhang van formaat aan zich kan binden. In Schotland, zo heb ik het idee, is regionale identiteit ondergeschikt aan die sektarische-religieuze identiteit. Mensen kiezen eerder een club die staat voor hun religieuze achtergrond dan hun regionale afkomst. Binnen dat sektarisch-religieuze spectrum blijft de diversiteit beperkt tot slechts twee smaakjes. Zodoende wordt het Schotse voetballandschap gedomineerd door twee reuzen.

Binnen dit kader is het overigens totaal achterlijk dat ze bij Rangers nog steeds de noodzaak voelen om meer geld uit te geven dan er binnen komt. Het zou hetzelfde zijn als Friesland zich onafhankelijk verklaart en SC Heerenveen in de Friese Eredivisie zich flink in de schulden steekt om zo beter de concurrentie aan te kunnen gaan met SC Joure. En dan durven ze op Ibrox nog steeds te beweren dat ze uit de Premier League zijn gegooid. De waarheid is dat ze failliet zijn gegaan en de oorspronkelijke Premier League club simpelweg niet meer bestond. Ze verwachtten simpelweg meteen weer, schuldenvrij, tot het hoogste niveau te worden toegelaten. Toen dit niet gebeurde hebben ze zich tot slachtoffers verklaard van een complot van de heersende elite. “Victimhood” is daarmee inmiddels een belangrijk element in de identiteitsvorming van zowel Celtic als Rangers.

Dat de Edinburgh derby een reflectie is van de Old Firm is, zoals je al aansneed, een absolute mythe. Hearts is geen klein-Rangers en Hibernian is geen klein-Celtic. Ik geloof dat er onder de dikke laag van rivaliteit tussen Hearts en Hibs zeker enige sympathie voor elkaar bestaat, gebaseerd op het feit in hetzelfde schuitje te zitten als kleine club in een voetballand dat bijna geheel door die twee clubs wordt opgeschrokt.

Groet,

Sebas