Een van de vaste rubrieken dit jaar gaat “Letter from…” worden. Dat is een briefwisseling tussen Sebas, een Nederlandse Hibee en Edinburgh-liefhebber, en ondergetekende. In deze brieven bespreken we het reilen en zeilen van beide clubs uit Edinburgh, het andere Schotse voetbal, de stad, het land en nog meer. Sebas geeft de aftrap vanuit Lochend, de wijk waarin het stadion van Hibernian te vinden is. Het eerste onderwerp is de derby, die zondag voor de 318^e keer in officieel verband gespeeld zal worden.

Beste Joris,

17 augustus is het weer zover; de derby van Edinburgh. Ook al wordt deze wedstrijd inmiddels (voor de eerst keer in de geschiedenis) gespeeld op het tweede niveau van Schotland, het is natuurlijk niet zomaar even een derby.

Sterker nog, je zou kunnen stellen dat dit de oudste derby ter wereld is die nog geregeld wordt gespeeld op professioneel niveau. Sheffield FC en Hallam bespelen elkaar al in hun lokale derby sinds de vroege jaren 1860, maar dat zijn altijd amateurclubs gebleven. De eer van de oudste derby op profniveau gaat doorgaans naar de wedstrijd tussen Nottingham Forest en Notts County, maar hoe vaak komen die clubs elkaar nou nog tegen?

Dat is bij Hibs en Hearts wel anders. Die twee komen nooit van elkaar af. Afgelopen seizoen weigerde Hibernian gewoonweg 13 wedstrijden lang te winnen toen er door de degradatie van Hearts even dreigde dat er in het volgende seizoen geen derby op het programma zou staan…

De eerste wedstrijd tussen Hibs en Hearts was op tweede kerstdag van het jaar 1875. Dat was toen heel aardig van Hearts, want zoals je wel zal weten had tot dan toe iedere club geweigerd uit te komen tegen de “wild Irish” uit de getto van de Old Town van Edinburgh. De voetbalbond van de Schotse hoofdstad (voor wie het nog niet wist: dat is dus niet Glasgow) had haar leden opgedragen geen wedstrijden te spelen tegen Hibernian. De bond was er voor Schotten, niet voor Ieren, zo luidde het argument. Doordat Heart of Midlothian daar tegen in ging werden voor Hibernian de deuren naar participatie in het lokale voetbalwereldje opengezet. Ik zou willen stellen dat Hearts met deze actie ook meteen het meest waardevolle resultaat uit haar clubgeschiedenis te pakken had.

De vriendelijkheden waren echter snel voorbij. Al in 1876 ontstonden er tijdens een bekerwedstrijd opstootjes en ongeregeldheden nadat de spelers van Hearts het niet goed konden verteren dat de inferieure Ieren met de overwinning aan de haal gingen. Twee jaar later, in 1878, ontmoetten Hibs en Hearts elkaar in de finale van de beker van Edinburgh, die na vier gelijke spelen pas in de vierde replay werd beslist in het voordeel van Hearts. Clubhistorici van Hibs beschrijven hoe de lokale bond en de scheidsrechter Hibernian aan alle kanten benadeelden terwijl de voetbalhistorici die loyaal zijn aan Hearts vooral de nadruk leggen op het agressieve gedrag van de spelers en aanhang van Hibs. De serie van vijf finalewedstrijden zouden de eerste voetbalwedstrijden zijn die in de kranten werd besproken (de geboorte van de voetbaljournalistiek in Edinburgh dus). Het droeg eraan bij dat Hibs en Hearts de twee grootste clubs van de stad zouden worden en de innige rivaliteit tussen de twee clubs werd bestendigd.

Een prachtig historisch affiche dus, in de 21^e eeuw nog altijd even beladen als in de 19^e eeuw. Eentje om naar uit te kijken, zou je zeggen. Of eigenlijk niet. Toen Hibernian halverwege het afgelopen seizoen nog veilig in de middenmoot stond en het al lang en breed duidelijk was dat Hearts de vijftien strafpunten niet zou gaan goedmaken, vond ik een derbyloos seizoen wel een ontspannen vooruitzicht. Hibs heeft namelijk last van de derby blues. We verliezen simpelweg veel teveel derby’s. Dat zou niet zo’n probleem zijn als Hearts een significant grotere club was. Voor de supporters van Espanyol en 1860 München zijn hun ongetwijfelde beroerde derbyresultaten vast prima te verteren, daar het soelaas biedt dat zij er prat op kunnen gaan ondanks de nabijheid van een internationale topclub achter hun eigen (relatief) kleine clubje te blijven staan. Hibernian en Hearts zijn echter clubs van een vergelijkbare omvang. Hearts is van oudsher wel iets groter, maar dat verschil is bij lange na niet groot genoeg om onze erbarmelijke derbyresultaten te rechtvaardigen.

Toch zou ik zeggen dat Hearts de grootste schaamte met zich meedraagt in deze derby. Wellicht de meest opmerkelijke episode in de geschiedenis van de derby van Edinburgh speelde zich af in 1990. Wallace Mercer, de toenmalige voorzitter van Hearts, deed een verwoede poging om een meerderheidsaandeel te verkrijgen in Hibernian. Zijn intentie was om Hibs in Hearts te laten opgaan. Wat officieel een fusieclub heette te zijn, zou verder gaan onder de naam Heart of Midlothian, spelend op Tynecastle en in de clubkleuren van Hearts. De identiteit van Hibernian zou volledig worden uitgewist. Het was een opzet waar Red Bull vandaag de dag de vingers bij zou aflikken. De Hibs-aanhang kwam uiteraard in verzet en wist een stokje te steken voor het plan van Mercer. Het is aan hen te danken dat één van de oudste wedstrijden uit de voetbalgeschiedenis nog altijd wordt gespeeld. Toen ik dit verhaal voor het eerst hoorde, was ik blij aan de goede kant van de Edinburgh derby terecht te zijn gekomen. Want zeg nou zelf, in de typische ‘underdog sportfilm’ zijn de “good guys” toch zeker hen die worden gedwongen te strijden voor hun voortbestaan?

Ook jij had natuurlijk beter naar Leith kunnen gaan. Hearts is een prima club om een boek over te schrijven, maar haalt het natuurlijk bij lange na niet bij wat Hibernian Football Club aan een schrijver te bieden heeft. De geschiedenis van Hibernian zit vol met epische elementen: een club van immigranten die moesten vechten voor hun bestaan in een nieuwe – aanvankelijk vijandige – omgeving. Een club die door haar geschiedenis heen voortdurend haar identiteit opnieuw heeft uitgevonden: een Ierse club, een Schotse club, een Britse club? Een club van Edinburgh of van Leith? Hibernian was nooit de “establishment club” van Edinburgh. Die eer sta ik graag af aan Hearts. Hearts is altijd op dezelfde manier de club van de standaard geweest. Hibernian was en is steeds op een andere manier de club van het alternatieve. Dat laatste is natuurlijk veel interessanter. Iemand van wie de identiteit aan geen enkele verandering onderhevig is kan niet zeggen echt een geschiedenis te hebben.

En dan is er nog onze cupvloek. De laatste keer dat Hibernian de Schotse beker won was in 1902, dit ondanks dat Hibs in de jaren 20, 40, 50 en 70 over elftallen beschikte die tot de nationale top van Schotland behoorden. De fans van Hearts (die hun elftal sinds 1998 al drie Schotse bekers omhoog zag tillen) peperen dit er natuurlijk graag in bij de aanhang van Hibs. Maar ook in dit feit schuilt natuurlijk het verhaal. Wat is vanuit literair oogpunt het meest aantrekkelijke scenario? Een club die door haar hele bestaan wordt overladen met prijzen, of de club die al generaties lang hunkert naar dat ene moment, al vaak dichtbij gekomen is, maar de lang gekoesterde droom nog altijd niet in vervulling heeft zien gaan? Onder ons “1902-trauma” leeft de potentie van een absoluut epische bekerwinst. En wanneer dat “underdog sport movie”-scenario zich dan eindelijk ontvouwt hebben we met Sunshine on Leith ook meteen het perfecte anthem in huis voor de aftiteling.

Ik heb geen enkele sociale of genetische band met Edinburgh, Schotland, Ierland of Groot-Brittannië en behoor daarmee tot het kleine – maar niet onbestaande – internationale contingent van Hibernian-supporters. Het waren onder meer de hierboven genoemde zaken die mij verbonden aan de Hibernian Football Club. De laatste jaren was het zelden leuk om voor Hibs te zijn, maar als het eenmaal gegroeid is valt het niet meer uit te roeien.

Wat betreft zondag durf ik mij niet aan voorspellingen te wagen. Beide teams deden het zeer aardig op Ibrox (hoe was het Hibs vergaan als het niet ten onrechte met 10 man was kwamen staan?). Het was leuk afgelopen week Hibernian voorbij te zien komen op verschillende internationale media. De debuterende doelman Oxley schoot vanuit zijn eigen strafschopgebied – naar wat later bleek – de winnende treffer achter zijn collega van Livingston. Als onze overwinning in de ex-derby (Livingston komt voort uit het Edinburghse Meadowbank Thistle) nou eens een opmaat is naar zondag…

Sebas